Jaką funkcję spełnia soczewka w oku?
Soczewka (tzw. duże okno oka) odpowiada za skupianie promieni świetlnych. W przeciwieństwie do rogówki (tzw. małe okno oka) ma tzw. zmienną siłę refrakcji, czyli załamywania światła, ponieważ może zmieniać swoją krzywiznę (uwypuklać się na kształt elipsy albo spłaszczać, przypominając kształtem koło).
Mechanizm akomodacji w oku
Soczewka zmienia swoją krzywiznę podczas mechanizmu akomodacji, który oznacza: „zdolność oka do ogniskowania na siatkówce promieni świetlnych odbitych od oglądanych przedmiotów, położonych w różnej odległości od oka, czyli prawidłowego widzenia z daleka i z bliska” (definicja według Williama H. Batesa). Przy akomodacji zmienia się zarówno kształt soczewki, jak i gałki ocznej. Droga modyfikacji długości narządu wzroku (tj. gałek ocznych) zachodzi przy udziale mięśni, które znajdują się na zewnątrz gałki ocznej.
Fragment filmu „The evolution of the human eye” (autor/credits: Joshua Harvey), obrazujący mechanizm działania soczewki:
Aparat optyczny oka
Soczewka składa się na tzw. aparat optyczny oka i bierze udział w procesie powstawania obrazu. Cały proces, w skrócie, przebiega następująco: światło (zbiór fotonów) odbite od przedmiotów przechodzi przez rogówkę, ciecz wodnistą, soczewkę i ciało szkliste, aby w końcu trafić na siatkówkę. Mówi się wtedy, że obraz jest ogniskowany na siatkówce. Dalej już wkracza do akcji układ nerwowy. W tym krótkim filmiku cały proces powstawania obrazu został pięknie zobrazowany:
Zaćma jako główna przyczyna ślepoty u większości starszych osób
Zaćma (synonim: katarakta) może dopaść każdego, ale głównie narażeni są na nią ludzie po pięćdziesiątce. Najczęstszym symptomem jest powolne pogarszanie się wzroku. Latem, w upalne dni a także w słoneczne, jasne dni zimą i wiosną osoby dotknięte rozwijającą się zaćmą skarżą się na „błyski/ błyskawice” przed oczami. W pochmurne dni i po zachodzie słońca wzrok się poprawia. Z czasem zaćma postępuje, widzenie staje się coraz gorsze aż wykonywanie codziennych czynności staje się istną udręką.
Katarakta jest naturalnym objawem starzenia się soczewki
Niestety mamy złą wiadomość: zaćmie nie da się zapobiec poprzez prowadzenie zdrowego trybu życia, czy stosowanie ściśle określonej diety! Podobnie jak siwienie włosów i powstawanie zmarszczek występuje “naturalnie”. W zależności od “żywotności”, predyspozycji i cech dziedzicznych organizmu: postępowanie choroby bywa powolne albo jest szybkie i zaledwie w ciągu kilku miesięcy może dojść do całkowitego zmętnienia soczewki. Może również jednocześnie pojawić się w obu soczewkach!
Czy zaćma występuje tylko u osób starszych?
Okazuje się, że nie. Kilka procent zdiagnozowanych przypadków stanowią pacjenci z zaćmą wrodzoną Dotyczy to również dzieci! W 90% procentach przypadków powstaje na skutek starzenia się organizmu, najczęściej dotyka osób w przedziale wiekowym: 70 – 80 lat.
Czy z operacją zaćmy można zwlekać?
Nigdy, przenigdy! Zaćmy należy pozbyć się jak najszybciej. Kiedyś z operacją czekano aż katarakta dojrzeje, czyli dojdzie do zupełnego zmętnienia soczewki. W dzisiejszych czasach zabieg wykonuje się w każdym stadium choroby. Jestem prosty i skuteczny, rzadko pojawiają się późniejsze powikłania.
Czemu regularne badanie okulistyczne jest tak istotne?
Podobny objaw jak przy zaćmie tj.: biały refleks ze źrenicy, pojawia się przy raku oka. Przyczyna natomiast jest inna: uszkodzenie genu RB1 (chromosom 13.), który to właśnie odpowiada za rozwój tego złośliwego nowotworu – zwanego retinoblastomą. Rozwija się on nawet u młodych ludzi i noworodków!
Więcej o objawach i przyczynach tzw. ZAĆMY WRODZONEJ, KTÓRA WYSTĘPUJE RÓWNIEŻ U DZIECI przeczytasz w naszym poprzednim poście: „Zaćma – mętnienie soczewki: przyczyny i objawy występowania”.
Gdy zaćma jest we wczesnym stadium rozwoju, to również łatwo można wykryć ją podczas rutynowego badania okulistycznego. W celu precyzyjnego ocenienia stopnia zmętnienia soczewki, lekarz okulista zakrapla środek rozszerzający źrenicę, a w następnej kolejności przystępuje do przeprowadzenia badania przedniej części odcinka oka przy użyciu lampy szczelinowej. Oto jak wygląda badanie lampą szczelinową w naszym gabinecie okulistycznym w Warszawie (dokładny adres: Aleja Jana Pawła II 80/130, 21. piętro w Babka Tower):
Gałka oczna, bez widocznych mięśni okołogałkowych:
FreeImages.com/sofamonkezZaćma, podobnie jak np. zez, nie znika sama. Krople do oczu na kataraktę, to wymysł. Naukowe badania są potwierdzeniem tego, że żaden lek (medykament) nie usunie ani nie cofnie zmętnienia soczewki. Jedyną skuteczną metodą leczenia katarakty jest zabieg chirurgiczny (operacja).
Po operacji: widzisz świat w całej okazałości!
Tuż po zabiegu widziany obraz jest jeszcze zamglony, ale wraz z upływem czasu (po kilku godzinach) staje się coraz bardziej wyraźny. Dzień po operacji u większości pacjentów siła wzroku jest już dobra. Zazwyczaj po kilku dniach zaczynasz widzieć wszystko w pełnej krasie! Świat odzyskuje ostrość i barwy, a większość pacjentów nie potrzebuje już okularów o patrzenia w dal. Gdy jednak będą one potrzebne, to dobór nowych szkieł korekcyjnych zaleca się w 6-8 tygodni po operacji (w zależności od stopnia siły łamiącej soczewki potrzebne będą okulary albo do dali, albo do bliży). W zależności od tego, jaki rodzaj soczewki został wszczepiony można nawet widzieć lepiej niż przed operacją! Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) refunduje tylko zabiegi, w których używa się soczewek jednoogniskowych. Można również zdecydować się na soczewki, które pozwalają na dobre widzenie z bliska i z daleka, a nawet likwidujące astygmatyzm (tzw. soczewki toryczne). Taki rodzaj soczewek nie jest objęty refundacją, więc trzeba za nie zapłacić z własnej kieszeni (ok. 4000 tys. zł).
Profilaktyka po operacji zaćmy
Rutynowo, następnego dnia po usunięciu katarakty przeprowadza się kontrolne badanie okulistyczne oraz zmienia opatrunek. Wówczas zostają przepisane pacjentowi krople do oka, które mają przyśpieszać proces gojenia. Zazwyczaj stosuje się jej przez okres kilku tygodni.
Leczenie pooperacyjne jest równie istotne, jak sama operacja. Powtórzmy raz jeszcze: gdy wystąpią niezrozumiałe zmiany w oku, niezwłocznie należy zgłosić się do okulisty. Ból, pogorszenie wzroku nie powinny wystąpić po zabiegu usunięcia katarakty.
Przy współczesnej technologii operacyjnej, która zapewnia szybkie i stabilne zamknięcie się rany pooperacyjnej, zupełny brak ruchu fizycznego po zabiegu nie jest wskazany. Niektórzy pacjencji nawet już w dwa dni po operacji powracają do swoich ulubionych, niekiedy ekstremalnych zajęć sportowych. Najważniejsze jest, aby nie dopuścić do uciskania oka i nacisku na oko.
Bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem nie można prowadzić auta.
Jakie są najczęstsze metody leczenia zaćmy?
Powszechnie znane są dwie główne wersje zabiegu usuwania zaćmy:
Fakoemulsyfikacja, polegająca na wykonaniu małego nacięcia w rogówce (2 – 3 milimetrowego) i wprowadzenie sondy, a następnie rozbicie soczewki za pomocą ultradźwięków, po czym wyssanie rozbitej soczewki z oka.
Emulsyfikacja płynowa, która polega na rozbiciu i wypłukaniu soczewki za pomocą sprężonego strumienia płynu.
Najnowocześniejszy sprzęt służący do usuwania zaćmy pozwala na połączenie obu metod, zwiększając tym samym skuteczność i bezpieczeństwo przeprowadzanego zabiegu chirurgicznego. Gdy chirurg okulista usunie zmętniałą soczewkę, następnie przez to samo nacięcie, wprowadza elastyczną i bez trudu dającą się zwinąć w rulon soczewkę sztuczną. Taka soczewka po umieszczeniu w oku przyjmuje odpowiedni kształt! Przy takim zabiegu nie są zakładane żadne szwy, ponieważ rana sama ulega zasklepieniu (zamyka się) pod wpływem ciśnienia wewnątrz gałki ocznej (tzw. ciśnienia wewnątrzgałkowego). Torebka, w której dotychczas była naturalna soczewka, pozostaje nienaruszona.
Implant wrasta i nosi się go do końca życia. Sztuczna soczewka charakteryzuje się trwałością, a reakcja odrzucenia (alergia) tu nie występuje. Nie przyjmuje się również leków po operacji.
Typowa sztuczna soczewka to optycznie czynna płytka (o średnicy od 6 do 10 mm) zamocowana na dwóch elastycznych zawieszeniach, które mają za zadanie utrzymać soczewkę w torebce.
Na rynku mamy wiele modeli sztucznych soczewek, które różnią się kształtem, wielkością i materiałem, z którego są wykonane.
CIEKAWOSTKA: Pomimo, że zaćma ma w zwyczaju wystąpić w obu oczach, to nigdy, w żadnym wypadku, nie operuje się dwóch oczu naraz!
Ile czasu zazwyczaj trwa operacja zaćmy?
W praktyce trwa tylko 10 – 25 minut. Taki zabieg jest wykonywany ambulatoryjnie, zazwyczaj po miejscowym znieczuleniu oka kropelkami.
–> Stosowanie znieczulenia miejscowego i pojawienie się mało inwazyjnych technik operacyjnych umożliwiły wykonywanie zabiegu u pacjentów, którzy jeszcze kilka lat temu nie mogli poddać się zabiegowi. Mowa tutaj o osobach, które cierpią na choroby ogólnoustrojowe, m.in. cukrzycę, miażdżycę, nadciśnienie, białaczkę itd..
Możliwe dolegliwości (powikłania) niepożądane po operacji zaćmy
Może pojawić się ból, zaczerwienienie oka, obrzęk, dokuczliwy światłowstręt po operacji zaćmy. Wtedy koniecznie należy udać się na wizytę do okulisty, aby znalazł przyczynę tych objawów.
Drogi czytelniku, jeśli w Twojej rodzinie występowała zaćma wrodzona, to Ty i Twoje dzieci znajdujecie się w grupie ryzyka. Nie odkładaj wizyty u okulisty, a swoje dziecko regularnie zapisuj na wizytę do okulisty dziecięcego.
Akcja charytatywna „Ratunek dla oka – bezpłatne operacje zaćmy” powstała z inicjatywy Fundacji CMP – Czy Mogę Pomóc?. Głównym celem akcji jest dofinansowanie lub sfinansowanie operacji tym osobom, które:
– mają stwierdzoną kataraktę (udokumentowaną medycznie),
– potrzebują szybko operacji a czas oczekiwania na operację w ramach NFZ jest za długi
– nie są w stanie pokryć kosztów wykonania zabiegu, a choroba postępuje
– są mieszkańcami powiatu piaseczyńskiego lub Warszawy
Zachęcamy do wypełnienia wniosku, który można pobrać bezpośrednio ze strony Fundacji CMP, o tutaj: http://czymogepomoc.pl/o-fundacji/zgloszenie/. Zgłoszenie będzie brane pod uwagę – tylko i wyłącznie wtedy, gdy dostarczą Państwo jeszcze wymagane załączniki (spis wymaganych załączników jest wypunktowany we wniosku).
Zapraszamy do zapisywania dzieci na badanie okulistyczne do okulisty dziecięcego i na diagnozę ortoptyczną do dyplomowanego ortoptysty: tel. 22 266 09 95. Możecie do nas również napisać: biuro@zobaczycjutro.org. Czekamy z niecierpliwością na kolejnych małych Pacjentów!
Zobacz naszą galerię Małych Bohaterek i Bohaterów, którzy odwiedzili nasz gabinet okulistyczny i ortoptyczny w Warszawie: GALERIA
Mały Pacjent wykonuje ćwiczenie na tzw. cheiroskopie. CHEIROSKOP – aparat, który służy do ćwiczenia funkcji widzenia obuocznego.
Badanie ostrości wzroku do dali przy użyciu naszego wyświetlacza optotypów LCD
Badanie ostrości wzroku do bliży
Najnowsze komentarze