Z roku na rok drastycznie rośnie liczba dzieci z zaburzeniami wzroku. Szacuje się, że co czwarty nastolatek cierpi na krótkowzroczność, a coraz więcej dzieci pomiędzy 8 – 12 rokiem życia nosi okulary korekcyjne (minusowe). Te dzieci, u których krótkowzroczność wystąpiła, z czasem noszą coraz mocniejsze okulary. Główną przyczyną występowania problemów ze wzrokiem jest upowszechnienie mobilnych urządzeń elektronicznych – smartfonów, tabletów, e-czytników, laptopów o małej przekątnej ekranu. Najistotniejszy w profilaktyce wad wzroku jest czas – im wcześniej zdiagnozuje się występującą nieprawidłowość wzrokową, tym większe szanse na jej redukcję lub znaczne cofnięcie i wejście w dorosłość bez znaczących problemów z narządem wzroku.
Jakie dolegliwości towarzyszą zaburzeniom wzrokowym?
Najczęściej zgłaszane to: skurcz akomodacyjny, zmęczenie oczu, bóle głowy, mrużenie oczu, trudności w czytaniu i pisaniu, zaburzenia ruchowo-koordynacyjne. Niekiedy pojawia się też ogólne zmęczenie (napięcie) mięśni szyi (karku) i ramion, nadpobudliwość.
Czy łatwo zauważyć, że niemowlę ma problem ze wzrokiem?
Nie, dlatego przypadku gdy rodzic zauważa coś niepokojącego w narządzie wzroku np. zez, zaleca się konsultację okulistyczną po 4 miesiącu życia. W pozostałych przypadkach, gdy nie ma wskazań czy objawów do wcześniejszego badania – badanie okulistyczne dziecka powinno być przeprowadzone w około 4 roku życia. Nie wszystkie gabinety diagnozują małe dzieci, gdyż albo nie dysponują przeznaczonym do tego sprzętem albo doświadczonymi w pracy z dziećmi lekarzami. W naszym gabinecie okulistycznym mamy doświadczonym w pracy z dziećmi lekarzy okulistów oraz profesjonalny sprzęt, m.in. dysponujemy urządzeniem, które umożliwia wykrycie wad wzroku u małych dzieci. Autorefraktometr z keratometrem Retinomax Kplus3 umożliwia diagnozę okulistyczną u niemowląt (badanie wzroku u niemowlaka).
Poniżej przedstawiamy rodzaje najczęstszych zaburzeń wzroku wraz z ich ogólną charakterystyką:
- WADY REFRAKCJI:
—> Krótkowzroczność (miopia) – utrata zdolności wyraźnego widzenia z daleka. Jest zazwyczaj związana z nadmiernie długą gałką oczną, przez co promienie światła ogniskują się przed siatkówką. U dzieci krótkowzroczność rozwija się najczęściej w wieku szkolnym (wyjątek stanowią wcześniaki, u których wada pojawia się wcześniej). Powstaje często na skutek czynników genetycznych. Praca z bliskiej odległości przyczynia się do skurczu akomodacji i progresji krótkowzroczności. Obecnie, w dobie smartfonów i laptopów, dochodzi do epidemii krótkowzroczności.
OBJAWY: Krótkowidz w celu polepszenia ostrości mruży oczy, stąd nazwa tej wady – miopia (gr. mrużyć). Inne objawy to: nienaturalne przybliżanie przedmiotów, gorsze widzenie po zmroku.
—> Dalekowzroczność (nadwzroczność, hipermetiopia) – utrata zdolności wyraźnego widzenia z bliska. W warunkach fizjologicznych obraz, dzięki układowi refrakcyjnemu oka, powstaje idealnie na siatkówce. Nadwzroczność pojawia się wtedy, gdy obraz nie powstaje za siatkówką. Oko dalekowzroczne to takie, które ma zmniejszony wymiar przednio-tylny (zbyt krótka gałka oczna) lub takie, którego układ optyczny oka ma za małą siłę łamiącą (nieprawidłowa rogówka lub soczewka).
U dzieci występuje fizjologiczna nadwzroczność. Ta wada wzroku przemija z wiekiem pacjenta i nie wymaga korekcji. Nadwzroczność większa niż fizjologiczna, mimo prawidłowej ostrości wzroku, może dawać różne niespecyficzne objawy, tzw. objawy astenopijne, jak: bóle głowy, trudności z nauką, błędy ortograficzne, bóle gałek ocznych, zez zbieżny akomodacyjny.
—> Różnowzroczność – występuje wówczas, gdy mamy do czynienia z różnicą w wadzie wzroku między jednym a drugim okiem. Jeśli wada nie jest korygowana w oku z większą wadą, rozwija się najczęściej niedowidzenie. Różnowzroczność, obok zeza, jest najczęstszą przyczyną niedowidzenia u dzieci.
—> Astygmatyzm – jest wadą powodującą zniekształcenie widzenia w wyniku niesymetrycznej rogówki oka. Światło wpadające do oka jest odmiennie załamywane w płaszczyźnie pionowej i odmiennie w płaszczyźnie poziomej. Widziany obraz może być rozciągnięty w pionie lub poziomie oraz rozmyty. Oko z astygmatyzmem nie widzi dobrze niezależnie od odległości. Duże wartości astygmatyzmu powodują zaburzenia widzenia z bliska i z daleka i wymagają korekcji optycznej.
Objawy: bóle głowy, problemy z koncentracją, pieczenie i swędzenie oczu, szybkie zmęczenie oczy przy czytaniu, mylenie liter.
2. ZABURZENIA WIDZENIA OBUOCZNEGO
Widzenie obuoczne jest równoczesnym, obuocznym postrzeganiem obiektów wzrokowych. Obrazy odbierane przez prawe i lewe oko są przetwarzane w mózgu, gdzie powstaje wspólny obraz o wyższej jakości niż przy postrzeganiu jednoocznym.
Wyższa jakość tego obrazu wynika z wyższej obuocznej ostrości wzroku, większego wspólnego, obuocznego pola widzenia i stereoskopii. Widzenie obuoczne kształtuje się od pierwszych miesięcy życia i pod wpływem codziennych doświadczeń doskonali się przez kilka pierwszych lat życia dziecka.
Wyróżnia się 3 etapy widzenia obuocznego:
- jednoczesna percepcja, czyli zdolność oczu do jednoczesnego widzenia dwóch różnych obrazów, z których jeden tworzy się na siatkówce prawego oka, a drugi na siatkówce lewego oka;
- fuzja, czyli proces połączenia w korze mózgowej dwóch obrazów różniących się małymi szczegółami w jeden obraz obuoczny;
- stereopsja – widzenie stereoskopowe (przestrzenne), czyli zdolność postrzegania głębi.
2.1. Zez – jest zaburzeniem widzenia obuocznego i schorzeniem narządu wzroku wynikającym z nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych. Cechami charakterystycznymi dla zeza jest odchylenie i zaburzenie widzenia obuocznego i przestrzennego. Zez często występuje w postaci ukrytej, tzn. nie jest widoczny na zewnątrz.
2.2. Niedowidzenie – jest to stan obniżonej ostrości wzroku bez żadnej organicznej przyczyny, pomimo prawidłowo skorygowanej wady refrakcji i braku zmian organicznych w oku. Może być jednooczne albo obuoczne – rzadziej występujące. Jego przyczyną jest „niewłączanie oka” w proces widzenia. Przyczyną niedowidzenia zwykle jest zez lub wrodzona wada refrakcji. U dzieci najczęściej zostaje wykryte przypadkowo. Do momentu rozpoznania zwykle brak jest objawów sugerujących, że jedno oko u dziecka może widzieć gorzej. Szansa poprawy widzenia w niedowidzeniu u dzieci istnieje tylko do około 7 roku życia, bowiem w tym okresie następuje proces zakończenia dojrzewania układu wzrokowego.
Niedowidzenie m.in. wpływa na brak powstania u dziecka widzenia obuocznego, w tym przestrzennego, a taka wada uniemożliwia wykonywanie wielu zawodów. Nie można na przykład pracować na wysokości, przy maszynach w ruchu, nie można zawodowo prowadzić samochodu oraz wykonywać szeregu czynności, które wymagają widzenia przestrzennego.
Leczenie niedowidzenia polega na terapii pleoptycznej, czyli cyklu ćwiczeń, które mają na celu przywrócenie plamce żółtej (znajdującej się w siatkówce oka) dominującego znaczenia w polu widzenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń pleoptycznych dziecko ma zawsze zasłonięte zdrowe oko obturatorem* (plasterkiem, zasłonką), aby pobudzać widzenie centralne w oku niedowidzącym.
Najnowsze komentarze