Postępujący zanik nerwu wzrokowego (neuropatia jaskrowa) to bardzo poważna choroba wzroku. Co gorsza – zmian zanikowych w nerwie wzrokowym nie da się cofnąć i bez wdrożenia odpowiedniego leczenia następuje stopniowo pogłębiająca się utrata wzroku! Szacuje się, że na jaskrę cierpi ponad 700 tys. Polaków, dlatego podobnie jak AMD i zaćma, uważana jest za chorobę społeczną. Jaskra jest jednak groźniejsza, gdyż znacznie częściej jest przyczyną utraty wzroku na skutek nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Koherentna tomografia optyczna OCT pozwala na obrazowanie struktur siatkówki i nerwu wzrokowego. Dzięki tej nowoczesnej metodzie możliwe jest stałe monitorowanie zmian i wychwycenie nawet nieznacznego ubytku włókien nerwowych.

WAŻNE! Na jaskrę chorują osoby w każdym wieku – zarówno dzieci jak i dorośli. Przeważnie ujawnia się w dojrzalszym wieku, podobnie jak większość niedomogów układu wzrokowego.  Jej przebieg jest nieoczywisty pod względem objawowym, gdyż w większości przypadków w pierwszym okresie rozwoju nie daje niepokojących symptomów. Pacjent nie jest w stanie zauważyć zmian, które mogą zwiastować rozwój jaskry, dlatego tak bardzo ważna jest profilaktyka i regularne, kontrolne wizyty u lekarza okulisty!

Istnieje:

– jaskra wrodzona

– jaskra dziecięca

– jaskra ludzi dorosłych

– jaskra wtórna towarzysząca przebiegu innych chorób oczu

Wspólne dla wszystkich typów jaskry jest to, że rozpoczynają się od ubytków w polu widzenia, doprowadzając do całkowitego zaniku nerwu wzrokowego (czyli do ślepoty). Ze względu na budowę przedniego odcinka oka (kąta przesączania) jaskrę dzielimy na: jaskrę z otwartym kątem przesączania i na jaskrę z zamkniętym kątem przesączania. Więcej na temat każdego z rodzajów jaskry znajdziecie w dalszej części naszego wpisu.

JAK PRZEBIEGA ATAK JASKRY?

Atak jaskry objawia się nagłym i silnym bólem oka, który promieniuje do kości twarzy a niekiedy aż na tył głowy. Towarzyszą mu również: utrata ostrości widzenia, zaczerwienienie oka i postrzeganie tęczowych kół wokół źródeł światła. Niekiedy pojawiają się nudności, obfite pocenie się i zwolnienie akcji serca. Co należy zrobić, gdy pojawi się taki nagły atak? Zaleca się usiąść, nie opuszczać głowy i trzymać ją wysoko. Możesz zażyć lek przeciwbólowy, ale najważniejsze: wezwij karetkę albo udaj się na ostry dyżur. W przypadku ataku jaskry pomóc może tylko lekarz okulista.

WAŻNE! Jeśli Twoje dziecko jest krótkowidzem, to koniecznie zapisz je na badania w kierunku jaskry. Podobnie z osobami dorosłymi, które mają zdiagnozowaną krótkowzroczność – powinny być poddane badaniu w kierunku jaskry.

GDY ZANIKA NERW WZROKOWY

W wyniku jaskry dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, które wywołuje stopniowe tracenie wzroku. Ta bardzo złożona struktura zbudowana jest z wielu włókien nerwowych, które łączą oko z mózgiem (ośrodkiem wzroku w mózgu). W pierwszej kolejności zaczynają zanikać włókna odpowiedzialne za widzenie obwodowe. Wtedy na obrzeżach pola widzenia obraz staje się niewidoczny, zaś w centrum – pozostaje wyraźny (tzw. lunetowe widzenie). Gdy jaskra postępuje, to pole widzenia staje się coraz węższe. Nieleczona jaskra oznacza nieodwracalną ślepotę! 

Do tej pory przyczyny jaskry nie są jasne i do końca znane. Kiedyś sądzono, że za rozwój jaskry odpowiedzialne jest tylko wysokie ciśnienie w gałce ocznej. Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego powstaje na skutek niedrożnego albo zwężonego kąta przesączania, uniemożliwiającego swobodny odpływ cieczy wodnistej z wnętrza oka. Wtedy rosnące ciśnienie uszkadza bardzo delikatne włókna nerwu wzrokowego.

Co ciekawe – jaskra może się rozwijać również wtedy, gdy ciśnienie jest w normie! Wówczas za rozwój choroby odpowiada chroniczne niedokrwienie nerwu wzrokowego na skutek zwężenia lub zaniku naczyń krwionośnych, które zaopatrują go w tlen i substancje odżywcze. Czynnikami ryzyka, które zwiększają wystąpienie takiej sytuacji są: miażdżyca, cukrzyca, niskie ciśnienie tętnicze krwi i stres.

Kolejnym faktem jest to, że jaskrze sprzyjają również: krótkowzroczność (powyżej 4 dioptrii), migreny oraz wiek powyżej 35 lat. Kobiety częściej chorują na jaskrę. W grupie ryzyka znajdują się osoby, u których występowały w rodzinie przypadki zachorowania na jaskrę. Choroba w znacznym stopniu jest uwarunkowana genetycznie. Rozwija się w obu oczach.

blank

JAKIE SĄ RODZAJE JASKRY?

RODZAJE JASKRY:

1. Jaskra z otwartym kątem przesączania:

Z racji tego, że ciśnienie w oku zwiększa się stopniowo – narasta latami, to niepojące symptomy choroby są niezauważalne. Przy tym ostrość widzenia przez długi czas nie ulega zmianom – zostaje zachowana. Na początku w obwodzie pola widzenia pojawiają się ubytki, które są przez pacjenta niedostrzegane. Z czasem, gdy ulegną powiększeniu, to dopiero wtedy je zauważa. Gdy dojdzie do sytuacji, gdy jaskra rozwinie się na dobre (zaawansowana faza choroby), to ma dochodzi do tzw. widzenia lunetowego (widzenie lunetowe).

—-> Przyczyny jaskry z otwartym kątem przesączania:

–> Za utrzymanie napięcia całej gałki ocznej odpowiada tak zwana ciecz wodnista wytwarzana stale w oku. Ujście (tej cieczy) z oka znajduje się w miejscu zwanym kątem przesączania. Kiedy ujście jest niedrożne, pojawią się jakieś przeszkody uniemożliwiające cieczy wodnistej wypływanie z oka, to gromadzi się ona w oku – na skutek gromadzenia się cieczy wodnistej w oku wzrasta ciśnienie wewnątrzgałkowe. Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego wywołuje ucisk na włókna nerwowe, co w konsekwencji prowadzi do zaniku nerwu wzrokowego.

blank

–> Sieć drobniusieńkich naczyń krwionośnych zaopatruje nerw wzrokowy w substancje odżywcze (m.in. tlen itd.). Gdy naczynia włosowate ulegną uszkodzeniu lub zwężeniu (w wyniku zaburzeń lipidowych, niskiego ciśnienia krwi, nadmiernego stresu), to dochodzi do chronicznego niedokrwienia włókien nerwu wzrokowego. Niedokrwienie skutkuje zanikiem włókien.

UWAGA! W tym przypadku nie zawsze występuje podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, więc ta postać choroby określana jest jako „jaskra bez ciśnienia”.

–> Wtórna jaskra z otwartym kątem przesączania występuje wtedy, gdy: w kącie przesączania pojawi się sporo barwnika (jaskra barwnikowa), elementy złuszczonej torebki soczewki (PEX) lub zrosty (utworzone w wyniku wcześniej przebytych stanów zapalnych oka). Każda z tych przyczyn przyczynia się do utrudnienia odpływu cieczy wodnistej z oka i wzrostu ciśnienia w gałce ocznej.

–> Dziecięca i młodzieńcza wrodzona jaskra z otwartym kątem występuje, gdy kąt przesączania nie jest prawidłowo rozwinięty. To hamuje swobodne przechodzenie cieczy wodnistej na zewnątrz oka. Tej postaci jaskry towarzyszy bardzo wysokie ciśnienie w oku.

blank

2. Jaskra z zamykającym się kątem przesączania:

Następuje gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, który wywołuje nagły ból oka, głowy oraz pogorszenie ostrości widzenia. Pacjent widzi wtedy tęczowe koła wokół źródła światła na skutek bardzo wysokiego ciśnienia wewnątrz oczu. Powraca prawidłowa ostrość widzenia, gdy ciśnienie wewnątrz gałki ocznej spadnie. Z biegiem czasu pojawiają się ubytki w polu widzenia i widzenie lunetowe.

—-> Przyczyny jaskry z zamykającym się kątem przesączania:

Nietypowa budowa przedniego odcinka oka może doprowadzić do nagłego zamknięcia odpływu cieczy wodnistej z powodu grubej, wypukłej tęczówki albo dużej, powiększonej soczewki. Kiedy okoliczności są niekorzystne (np. niespodziewany stres, czy poszerzenie źrenicy), to może nastąpić nagłe zamknięcie kąta przesączania i gwałtowny wzrostu ciśnienia w oku – tzw. ostry atak jaskry. Ten typ ataku w bardzo krótkim niszczy włókna nerwowe siatkówki. Bez natychmiastowej interwencji okulistycznej możliwa jest ślepota!

NA CZYM POLEGA ZAPALENIE NERWU WZROKOWEGO?

Każde, nawet najmniejsze zapalenie nerwu wzrokowego (niezależnie od miejsca usytuowania) jest przyczyną osłabienia ostrości widzenia, zaburzenia percepcji barw, bólu przy poruszaniu okiem, bólu głowy. Zapalenie na ogół ustępuje samo, ale niestety często uszkadza nerw wzrokowy. Może zaatakować zarówno widoczną jak i niewidoczną dla lekarza część nerwu wzrokowego.

KROPLE PRZECIW ŚLEPOCIE?

Jaskra jest chorobą przewlekłą, więc leki przyjmuje się do końca życia. W leczeniu jaskry stosuje się krople, które zmniejszają produkcję cieczy wodnistej lub zwiększają jej odpływ. Pomimo, że w ostatnich latach na rynku pojawiło się wiele nowych leków, które są wygodniejsze w stosowaniu i skuteczniejsze w działaniu, to leczenie jaskry przy użyciu kropel nadal ma negatywny wpływ na powierzchnię oka (odczyny spojówkowe, zmiany rogówkowe itp.).

W razie utrzymującego się zaczerwienienia, pieczenia, dyskomfortu przy podawaniu kropli – stosuje się różne odmiany leczenia laserowego i zabiegów chirurgicznych. Polegają one na wycięciu części tkanek kąta przesączania lub założeniu stentów poszerzających drogi odpływów cieczy wodnistej. Jednakże przy coraz mniej obciążających lekach i coraz mniej inwazyjnych zabiegach, wyniki leczenia jaskry są nie do końca satysfakcjonujące.

WAŻNE BADANIE -DIAGNOSTYKA W KIERUNKU JASKRY

Szczególnie pomocna w diagnostyce jaskry jest perymetria, czyli badanie pola widzenia. Pacjent siedzi przy aparacie zwanym polomierzem i sygnalizuje ręcznym przyciskiem moment pojawiania się w polu widzenia świetlnego punktu. Badanie wykrywa ubytki w polu widzenia i umożliwia określenie stopnia uszkodzenia nerwu wzrokowego. Perymetria wymaga od pacjenta współpracy, ponieważ w czasie trwania badania musi on patrzeć w jeden punkt i być skupionym by nie przeoczyć pojawiających się i znikających punktów świetlnych. Każde oko bada się oddzielnie.

blank